Serdecznie zapraszamy na kolejny ciekawy wykład Państwa Elżbiety i Andrzeja Georgów w ramach spotkań ze sztuką religijną pt. „Krzyże w górach”, który odbędzie się w poniedziałek 14 września o godz. 19:00 w Czytelni Katolickiej.
Krzyże na szczytach górskich budowane są z metalu, drewna lub kamienia. Szczególnie często spotykane a szczytach alpejskich, gdzie stawiane są z różnych okazji. Na niektórych wierzchołkach wzniesiono ich nawet kilka. Do najwyższych należy krzyż na Brunnkogel, 1703 m n. p. m, w Salzkammengurt w Austrii, o wysokości 14 metrów, postawiony dla uczczenia pamięci poległych alpinistów. Znany jest też krzyż na La Dent du Nivolet (1553 m n. p. m.) w Alpach Sabaudzkich. W Prowansji na Sainte-Victooire stoi Croix de Provence o wysokości ponad 18 metrów. Na szczycie Gran Pic d’Ossau w Pirenejach znajduje się kilkanaście krzyży, w większości żelaznych krzyży o wysokości do 2 metrów.
Słynna jest figura Chrystusa (Monumento do Cristo Redenptor) w kształcie krzyża, wzniesiona na szczycie Corcovado,704 m n. p. m. w Rio de Janeiro – o wysokości 38 metrów, rozpiętości ramio n 20 metrów i wadze 500 ton. Jej twórca jest Francuz polskiego pochodzenia Paul Landowski. W Alpach metalowe krzyże zbudowano między innymi na Grossglocknerze, w Wysokich Taurach w Austrii, Matterhornie i Klein Mattehornie, Alpach Walijskich w Szwajcarii i na Zugspitze, w Alpach Bawarskich w Niemczech. .
W Polsce najbardziej znanym jest żelazny krzyż na Giewoncie o wysokości 15 metrów. Witold Paryski w Encyklopedii Tatrzańskiej tak pisze: „Na samym wierzchołku Wielkiego Giewontu stoi wyniosły, z dala widoczny krzyż o szpetnej żelaznej konstrukcji kratowej, postawiony na zakop, wzniesiony przez parafian i ich proboszcza ks. Kazimierza Kaszelewskiego w 1901 roku na wzór mody panującej wówczas we Włoszech. Wysokość krzyża to 17,5 metra, z czego 15 metrów wystaje nad skałę”. Wiele dyskusji budziło i nadal budzi wśród turystów i miłośników gór stawianie krzyży na szczytach gór, ale żeby od razu pisać w ten sposób. Spotykamy się z tym po raz pierwszy.
Mało znanym jest natomiast najwyższy szczytowy krzyż na świecie, postawiony na Chełmcu, 851 m n. p. m., w Sudetach.
Często spotykane są na szczytach także statuetki Matki Bożej, świętych, popiersia lub tablice pamiątkowe.
W Tatrach Słowackich na Gerlachu postawiono metalowy krzyż, zaś na Krywaniu drewniany krzyż wschodni z dwoma poprzeczkami, krzyż taki znajduje się w herbie Słowacji i upamiętnia misję chrystianizacyjną świętych Cyryla i Metodego, rozpoczętą w latach 863 -867.
Drewniane krzyże znajdziemy na wierzchołkach następujących gór: Grześ 1653 m n. p. m, Tatry Zachodnie, gdzie od 1992 roku stoi na wierzchołku Grzesia drewniany krzyż upamiętniający konspiracyjne spotkania działaczy polskich i słowackich, odbywające się w latach osiemdziesiątych XX wieku.
W Bieszczadach metalowe krzyże znajdziemy na Tarnicy 1346 m n. p. m, Haliczu 1345 m n. p. m., Smreku 1222 m n. p. m,
W Beskidzie Żywieckim na Pilsku (Góra Pięciu Kopców) 1557 m n. p. m. Grupa Pilska i Romanki, Beskid Żywiecki Stoi krzyż drewniany ustawiony przez mieszkańców orawskiej wsi Mutne (Słowacja). Corocznie w lipcu proboszcz z Mutnego odprawia tam Mszę św. Na północno-wschodnim zboczu Pięciu Kopców, przy żółtym szlaku znajduje się krzyż upamiętniający jedną z pierwszych ofiar kampanii wrześniowej, poległego w tym miejscu 1 września 1939 roku żołnierza Basika.
Inne drewniane krzyże postawiono na szczytach gór Beskidu Żywieckiego: Majcherkowa 1355 m n. p. m, Pasmo Romanki,
Buczynka (Góra Huńców), 1205 m n. p. m, Grupa Pilska, Jubileuszowe monumentalne metalowe krzyże wzniesiono na: Będoszce Wielkiej 1142 m n. p. m.i Górze Matysce. 602 m n. p. m. Metalowy krzyż postawiono na Wielkiej Rycerzowej 1122 m n. p. m. Na Jałowcu 1111m n. p. m, Pasmo Jałowieckie, stoi drewniany krzyż. Jest to krzyż upamiętniający pobyt w tym miejscu kardynała Stefana Wyszyńskiego i kardynała Karola Wojtyły, postawiony przez mieszkańców Stryszawy w 2000 roku. Na Krawców Wierchu 1084 m n. p. m, Masyw Pilska, Beskid Żywiecki, postawiono 29 lipca 2006 roku, drewniany krzyż o wysokości 10 metrów,upamiętniający Sługę Bożego Jana Pawła II, dziś św. Jana Pawła II., a także na Łysej Góra 548 m n. p. m, Pasmo Bliźniaków,. Na Grojcu 612 m n. p. m, Kotlina Żywiecka, Beskid Żywiecki, wzniesiono krzyż upamiętniający pobyt papieża Jana Pawła II w maju 1995 roku w Żywcu. W Beskidzie Wyspowym znajdziemy drewniane krzyże na szczytach: Modyń 1029 m n. p. m, Śnieżnica 1006 m n. p. m, Uklejna (zachodni wierzchołek), 677-680 m n. p. m, Pasmo Łysiny i Lubomira, Beskid Wyspowy. Metalowe krzyże na Mogielnicy 1170 m n. p. m, i Lubogoszczu (wschodni wierzchołek) 968 m n. p. m.
W Beskidzie Małym na Chrobaczej Łące postawiono metalowy krzyż milenijny i drewniane krzyże postawiono na górach: Leskowiec 922 m n. p. m, Pasmo Łamanej Skały, gdzie na wierzchołku stoi drewniany krzyż ufundowany w jubileuszowym roku 2000.
W Beskidzie Śląskim odszukaliśmy Metalowe krzyże na: Koczym Zamku 847 m n. p. m, Brama Koniakowska, Beskid Śląski, gdzie na wierzchołku Koczego Zamku postawiono metalowy krzyż na betonowym postumencie poświęcony poległym żołnierzom Armii Krajowej i Szarych Szeregów oraz harcerzom walkach o wolność Ojczyzny i na Ochodzitej. poświęcony św. Janowi Pawłowi II.
Na Kaplicówce w Skoczowie postawiono metalowy krzyż, przeniesiony z lotniska na Muchowcu, upamiętniający wizytę papieża Jana Pawła II w 1983 roku w Polsce.
Na Trzech Lipkach w Bielsku-Białej postawiono monumentalny milenijny papieski krzyż metalowy.
Na Ślęży 718 m n. p. m, w Masywie Ślęży, znajduje się tu milenijny krzyż z granitu postawiony w 2000 roku. Na Kalwarii Bardzkiej (Bardzkiej Górze) w Górach Bardzkich, 582 m n. p. m., stoi drewniany krzyż.
Na Łysicy 612 m n. p. m., w Pasmie Łysogórskim, Góry Świętokrzyskie.|Drewniany krzyż na wierzchołku Łysicy. Jest to replika pamiątkowego krzyża z 1930 roku. 12.11.2106 roku postawiono nowy krzyż (obecny), który zastąpił zniszczony ponad dwudziestoletni poprzedni krzyż drewniany.
Kilka drewnianych krzyży stoi na Łysej Górze, w Pasmie
Łysogórskim, przy klasztorze Święty Krzyż, od którego te najstarsze góry w Polsce biorą nazwę. Święty Krzyż to najlepszy dowód na to, że w Polsce krzyże w górach stawiano od początków chrześcijaństwa.
O tych i o innych krzyżach w górach będzie nasz wykład i prezentacja fotograficzna.
Opracowali: Elżbieta i Andrzej Georgowie,
Kontakt:
andrzej.georg@gmail.com
tel:532733990